14تیر
عوامل موثر در انتخاب نوع سد خاکی
مقاومت، نفوذپذیری و تراکم پذیری پی سدها اثری اساسی بر نوع خاکریز سد دارد. به عنوان مثال:
خاک پی با مقاومت نسبتا پایین، ممکن است برای پایداری خاکریز بالایی عامل کنترل کننده باشد و در نتیجه منجر به ساخت خاکریزی با شیب کمتر شود. این ساختار برای ساخت سد خاکی مناسب است؛ مثلا خاکریزی با زهکش های افقی و قائم به جای سد سنگریزه ای.
خاک پی نفوذپذیر که در برابر تراوش و فرسایش آسیب پذیر است، نیازمند ساخت دیوار آب بند و فیلتر در زیر خاکریز پایین دست سد است.
سنگ بستری با مقاومت بالا و نفوذپذیری پایین برای هر نوع سدی مناسب است، ولی می تواند برای ساخت سد با رویه بتنی، سد بتنی وزنی و یا در موارد ویژه برای سد بتنی قوسی ترجیح بیشتری داشته باشد.
در مناطق لرزه خیز، وجود ماسه با تراکم کم تا متوسط در پی سد مورد توجه خواهد بود، چرا که در حین زلزله امکان روانگرایی وجود دارد. در این شرایط، حذف یا متراکم کردن خاک ماسه ای ممکن است ضروری باشد.
سد های خاکی قرار گرفته روی پی از جنس سنگ آهک کارستی مورد به خصوصی است، که در آن ممکن است به دوغاب ریزی بیشتر و دیگر اقدامات برای محدود کردن تراوش به مقداری قابل قبول، نیاز باشد. در چنین شرایطی پذیرش طرحی مناسب است که امکان ادامه تزریق در طول ساخت خاکریز یا پس از تکمیل آن را فراهم می کند. این موضوع ممکن است تمایل به ساخت سد سنگریزه ای با رویه بتنی یا سد خاکی و سنگریزه ای با هسته شیبدار بالادست را تقویت کند.
در برخی از سنگ های رسوبی، به خصوص سنگ رس بستری ضعیف و گلسنگ و سنگ ماسه با مقاومت بالا که در معرض چین خوردگی و یا گسلش بوده است، ممکن است در آن ترک های سطحی وجود داشته باشد، که منجر به کاهش زوایه اصطکاک داخلی موثر می شود. در این موارد، ممکن است به شیب کمتری در خاکریز سد نیاز باشد و تمایل به ساخت خاکریزی با زهکش های افقی و عمودی و یا سد خاکی یا سنگریزه ای با نواحی تصادفی سنگریزه ای وجود داشته باشد. شکل ۱ مقطع سد مارون را نشان می دهد که در آن وجود این شرایط منجر به طراحی خاکریزی با شیب بسیار کم شده است.
در برخی نواحی با شرایط آب و هوایی تقریبا گرمسیری، سنگ عمیقا هوازده شده و گاهی اوقات با خاک لاتریتی همراه است که ممکن است منجر به نفوذپذیری بالا در خاک پی گردد. در این شرایط نیز تمایل به ساخت خاکریزی با شیب کمتر و زهکش مناسب زیرین، مثل خاکریز با زهکش افقی و قائم وجود دارد.
خاکریز های ساخته شده بر روی خاک های عمیق به عنوان مثال خاک های آبرفتی عمیق در بستر رودخانه یا کنار آن ممکن است در معرض نشست های بالا قرار بگیرد که منجر به تغییرمکان های تفاضلی و در نتیجه ترک می شود. در چنین سدهایی فراهم کردن فیلترهای مناسب برای کنترل تراوش و جلوگیری از فرسایش داخلی بسیار مهم است.
About the Author
Related
مدیریت باطلههای سنگآهن: تولید محصولات مورداستفاده در ساختوساز همراه با فرصت دوباره برای بازیافت
Read More >
چگونه فناوریهای نوآورانه میتوانند آینده صنایع معدنی را متحول کنند؟
Read More >
مقایسه ی لوله های گالوانیزه و لوله های پلی اتیلن
Read More >